Decydując się na wszczęcie sprawy sądowej – czy to rozwodowej, o alimenty, podział majątku, czy innej z zakresu prawa rodzinnego – wiele osób zadaje sobie pytanie: czy warto inwestować w adwokata? Czy istnieje szansa, że poniesione koszty prawne zostaną zwrócone przez drugą stronę?
💼 Czym są koszty zastępstwa procesowego?
Koszty adwokata poniesione w trakcie postępowania (tzw. koszty zastępstwa procesowego) to część kosztów procesu. Co do zasady – strona przegrywająca sprawę pokrywa te koszty na rzecz strony wygrywającej.
To oznacza, że jeśli:
- wynajmiesz adwokata,
- wygrasz sprawę (np. rozwód z winy drugiej strony, zasądzenie alimentów),
- a sąd przyzna Ci zwrot kosztów,
to przeciwnik procesowy będzie zobowiązany Ci je zwrócić – w całości lub w części.
⚖️ Co mówi prawo?
Zgodnie z art. 98 Kodeksu postępowania cywilnego:
„Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.”
Innymi słowy – jeśli wygrasz sprawę, możesz domagać się zwrotu kosztów wynajęcia adwokata.
💰 Ile dokładnie można odzyskać?
I tu ważna uwaga: sądy nie zawsze zasądzają dokładnie tyle, ile zapłaciłeś swojemu pełnomocnikowi.
Zazwyczaj sąd przyznaje koszty według tzw. stawek minimalnych, określonych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości. Przykładowo:
- sprawa rozwodowa – od 720 zł wzwyż,
- sprawa o alimenty – od 360 zł,
- sprawa o podział majątku – od 720 zł (lub więcej, jeśli sprawa jest skomplikowana i o wysokiej wartości).
Jeśli więc zapłacisz adwokatowi np. 4000 zł za rozwód, ale sąd przyzna 900 zł kosztów, odzyskasz tylko tę przyznaną kwotę.
📌 Kiedy sąd może odmówić zwrotu kosztów?
W kilku przypadkach:
- Gdy obydwie strony częściowo wygrywają i przegrywają (np. sąd orzeka rozwód bez winy, mimo że żądałeś rozwodu z wyłącznej winy),
- W sprawach rodzinnych sądy czasem odstępują od zasady zwrotu kosztów – np. gdy strony są małżonkami lub rodzicami, a spór dotyczy dzieci,
- Gdy nie złożyłeś wniosku o zasądzenie kosztów.
🤔 Czy zawsze warto korzystać z adwokata?
Tak – szczególnie w sprawach:
- skomplikowanych (np. rozwód z orzeczeniem o winie),
- z dużą wartością sporu (np. podział majątku),
- emocjonalnie trudnych (opieka nad dzieckiem, kontakty),
- gdzie druga strona ma profesjonalnego pełnomocnika.
Nawet jeśli nie odzyskasz pełnej kwoty, obecność adwokata często oznacza lepsze przygotowanie, silniejszą argumentację i większe szanse na korzystne orzeczenie.
🧾 Podsumowanie
- Koszty adwokata mogą zostać zwrócone przez drugą stronę, jeśli wygrasz sprawę.
- Sąd zasądza kwoty zgodne z rozporządzeniem, nie zawsze odpowiadające rzeczywistym wydatkom.
- W sprawach rodzinnych sądy czasem stosują wyjątki i nie przyznają kosztów, mimo wygranej.
- Mimo to – inwestycja w dobrego adwokata często zwraca się w skuteczności i rezultacie sprawy, nawet jeśli nie wprost finansowo.
