Rozwód to nie tylko rozstanie dwóch osób, ale także konieczność rozwiązania wielu kwestii finansowych, w tym podziału majątku. Jest to proces często pełen emocji i nieporozumień, zwłaszcza gdy w grę wchodzą znaczne wartości. Kluczową sprawą przy podziale majątku jest rozróżnienie, które składniki stanowią majątek wspólny, a które przynależą wyłącznie do jednego z małżonków, czyli wchodzą do majątku osobistego. Jak dokonać tego rozróżnienia? Na co zwrócić uwagę? Poniżej wyjaśniamy szczegóły.
Czym jest majątek wspólny?
Majątek wspólny to wszystkie składniki majątkowe zgromadzone przez małżonków w czasie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej, czyli od momentu zawarcia małżeństwa do chwili jej ustania (na przykład w wyniku rozwodu czy podpisania intercyzy). Zasada wspólności ustawowej wynika bezpośrednio z przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Do majątku wspólnego zaliczamy:
- wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
- dochody z majątku wspólnego oraz dochody z majątku osobistego każdego z małżonków (np. z wynajmu mieszkania),
- środki zgromadzone na rachunkach bankowych (np. konta osobiste, wspólne, konta oszczędnościowe),
- środki zgromadzone na funduszach emerytalnych (OFE, ZUS) w czasie trwania małżeństwa,
- ruchomości i nieruchomości nabyte w trakcie trwania małżeństwa, np. samochody, domy, mieszkania.
Ważne: Nie ma znaczenia, na kogo formalnie zostały zapisane poszczególne składniki majątkowe. Jeśli zostały nabyte w trakcie trwania wspólności majątkowej, przypadają do majątku wspólnego.
Czym jest majątek osobisty?
Majątek osobisty to składniki majątku, które należą wyłącznie do jednego z małżonków. Nie podlegają one podziałowi w przypadku rozwodu – przysługują temu małżonkowi, do którego należą odrębnie.
Majątek osobisty obejmuje:
- przedmioty majątkowe nabyte przed zawarciem małżeństwa,
- przedmioty nabyte w drodze dziedziczenia, zapisu lub darowizny (z wyjątkami!),
- prawa majątkowe wynikające z wyłącznej własności małżonka, np. prawo autorskie,
- przedmioty służące do wyłącznego użytku osobistego małżonka, np. biżuteria, sprzęt rehabilitacyjny,
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie, np. użytkowanie wieczyste,
- świadczenia z odszkodowania za uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia lub zadośćuczynienie za krzywdę, ale jedynie w tej części, która nie jest przeznaczona na pokrycie wydatków na leczenie czy koszty rehabilitacji,
- przedmioty uzyskane z tytułu nagród za osobiste osiągnięcia.
Przykłady rozróżnienia majątku wspólnego i osobistego
Podczas rozwodu jedna z najczęstszych wątpliwości dotyczy sytuacji, gdy jeden z małżonków otrzymał darowiznę lub spadek w trakcie trwania małżeństwa.
Przykłady:
- Spadek po rodzicach otrzymany przez jednego z małżonków – nawet jeśli został nabyty w trakcie trwania małżeństwa, co do zasady wchodzi do majątku osobistego tego małżonka, jeśli spadkodawca nie postanowił inaczej.
- Mieszkanie kupione wspólnie po ślubie – jeśli mieszkanie zostało kupione za środki wspólne, należy do majątku wspólnego, nawet gdy zapisane jest tylko na jednego małżonka.
- Samochód kupiony przez męża za pieniądze otrzymane w darowiźnie (np. od babci, z wyłącznym wskazaniem dla męża) – samochód będzie należał do majątku osobistego mimo zakupu w trakcie małżeństwa.
- Dochody z najmu mieszkania należącego do majątku osobistego żony – co do zasady, zyski z wynajmu wchodzą do majątku wspólnego, ale samo mieszkanie pozostaje majątkiem żony.
Kiedy majątek staje się wspólny, a kiedy osobisty?
W polskim prawie dominuje zasada, że wszelkie nabytki dokonane w czasie trwania małżeństwa stają się majątkiem wspólnym, o ile nie istnieją szczególne okoliczności (np. dziedziczenie, darowizna, przedmioty do wyłącznego użytku itd.). Jednak każda sytuacja może być inna i często wymaga indywidualnej analizy oraz udokumentowania pochodzenia środków.
Co, jeśli majątek osobisty został sprzedany, a środki przeznaczone na zakup składnika majątku wspólnego?
Częsta sytuacja to sprzedaż np. mieszkania kupionego przed ślubem, a następnie zakup domu już podczas małżeństwa. W takich przypadkach małżonek może domagać się zwrotu nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny, co jednak wymaga odpowiedniego udokumentowania i często jest źródłem sporów sądowych.
Intercyza a podział majątku
Warto wiedzieć, że przed ślubem (lub w trakcie trwania małżeństwa) małżonkowie mogą podpisać intercyzę, czyli umowę rozszerzającą, ograniczającą lub wyłączającą wspólność majątkową. Dzięki temu możliwe jest samodzielne określenie, które składniki będą wchodziły do majątku wspólnego, a które pozostaną osobiste.
Jak udowodnić przynależność do majątku osobistego?
W sporach sądowych często kluczowe znaczenie ma przedstawienie odpowiednich dokumentów: aktów notarialnych, potwierdzeń przelewów, dokumentów darowizny lub dziedziczenia. Warto od początku dbać o archiwizację takich dokumentów, szczególnie jeśli dotyczy to darowizn czy dziedziczenia.
Podsumowanie
Rozróżnienie majątku wspólnego i osobistego jest kluczowe przy podziale majątku w procesie rozwodowym. Małżonkowie powinni mieć świadomość, jakie składniki przynależą do wspólnoty majątkowej, a które są wyłącznie ich własnością. W przypadku wątpliwości warto skorzystać z pomocy adwokata specjalizującego się w sprawach rodzinnych z Lublina, który pomoże przeanalizować sytuację i przygotować dokumenty niezbędne do podziału majątku.
Jeśli stoisz przed koniecznością podziału majątku lub masz pytania dotyczące majątku wspólnego i osobistego, skontaktuj się z doświadczonym prawnikiem z Lublina – odpowiednie wsparcie pozwoli uniknąć wielu stresujących sytuacji i zapewni bezpieczeństwo Twoich interesów.
